Skąd pochodzi nazwa Giclée?
Nazwa „giclée” dla określania wydruków artystycznych wykonanych w technologii cyfrowego druku atramentowego została zaproponowana przez Jack’a Duganne’a w 1991 roku. Duganne opracował specjalne, nieblaknące atramenty do drukarki IRIS i chciał znaleźć nazwę, która odróżniałaby nieblaknący druk atramentowy wysokiej jakości od zwykłego druku atramentowego, który był wówczas kojarzony głównie z drukiem biurowym – w owym czasie (początek lat 90′) jakość drukarek atramentowych była dużo gorsza od współczesnych, a same wydruki blakły w bardzo krótkim okresie – nawet paru tygodni.
Samo słowo „giclée” ma swoje źródło w języku francuskim gdzie oznacza „tryskać” – nawiązując w ten sposób do zasady działania drukarek atramentowych, które za pomocą głowic natryskują atrament na podłoże. W efekcie słowo „giclée” stało się nieodłącznym elementem świata seryjnych grafik kolekcjonerskich.
Jak drukuje się Giclée?
W procesie druku giclée wykorzystuje się drukarki cyfrowe wyposażone w atramenty pigmentowe. To co istotne, to właśnie atramenty pigmentowe (pigment ink) cechują się większą odpornością na działanie światła (czyli blaknięcie), w przeciwieństwie do atramentów barwnikowych (dye-based inks), czy tonerów Aby uzyskać nasycone barwy i gładkie przejścia tonalne, drukarki do druku artystycznego często posiadają więcej niż cztery podstawowe pigmenty CMYK i są uzupełnione o dodatkowe kolory takie jak granat, czerwień, zieleń, a także odcienie szarości, które pozwalają na uzyskanie neutralnych zdjęć czarno-białych bez efektu METAMERYZMU.
Aby uzyskać odpowiedniej jakości wydruki (dobre nasycenie kolorów), atrament pigmentowy musi zostać naniesiony na odpowiednio przygotowane podłoże, które posiada specjalną powłokę (coating). Brak odpowiedniej powłoki może skutkować tym, że atrament nie wsiąknie w podłoże i będzie po nim spływał (rozmazując wydruki) lub wsiąknie razem z cząstkami pigmentu na tyle głęboko, że a na powierzchni pozostawi bardzo blady nadruk. Więcej o podłożach do druku artystycznego można przeczytać we wpisie PODŁOŻA DO DRUKU ARTYSTYCZNEGO.
Istotną cechą drukarek, przy użyciu których realizowane są artystyczne wydruki reprodukcji typu giclée jest to, że plamka atramentu, którą nanoszą na powierzchnię (z niej stworzony jest tzw. raster) jest bardzo mała i praktycznie nie widoczna gołym okiem. W rezultacie wydruki uzyskiwane w ten sposób mają „fotorealistyczną jakość” i potrafią odwzorowywać bardzo drobne detale drukowanych prac. O rastrze więcej piszemy w osobnym wpisie PO CO JEST RASTER.
Czym wyróżniają się wydruki Giclée?
Wydruki typu giclée najczęściej wykonywane są przez artystów w limitowanych seriach i sygnowane odręcznie na marginesie pracy (u dołu pod grafiką). W ten sposób artyści podkreślają wyjątkowość i unikalność tego typu reprodukcji. W przypadku prac, które trafiają do obiegu galeryjnego lub na rynek aukcyjny, dobrym zwyczajem jest dołączyć do pracy certyfikat pochodzenia, w którym zamieszczone są informacje na temat pracy oraz autora, jak również: kiedy, gdzie na jakim podłożu i przy użyciu jakich atramentów została wydrukowana praca. Taki certyfikat najczęściej posiada numerowany hologram – drugi egzemplarz hologramu naklejany jest na spodzie reprodukcji – w ten sposób jednoznacznie przypisany jest dokument do obiektu..
W praktyce nie istnieje jednolita definicja wydruków typu giclée – przyjęło się, że są to wydruki wykonywane atramentami pigmentowymi na dedykowanym do tego celu podłożu z zachowaniem bardzo dobrego odwzorowania detali (niewidoczne gołym okiem plamki rastra, z których składa się każdy wydruk). W dobrym tonie jest stosowanie podłoży szlachetnych wykonanych z alfa-celulozy, bawełny, czy innych ekologicznych materiałów pochodzenia roślinnego (np. bambusa, agawy, konopi) posiadających odpowiednią powłokę. Z racji na fakt, że atrament jest mokry i pod jego wpływem podłoże może ulec pofalowaniu (jeżeli nadruk jest bardzo ciemny), stosuje się najczęściej podłoża o gramaturze powyżej 250g/m2.
Zaletą wydruków typu giclée jest to, że realizowane są w technologii druku cyfrowego, dzięki czemu artysta może zamawiać kolejne wydruki dopiero w momencie gdy otrzymuje zamówienie na daną pracę (on-demand) – w przeciwieństwie do technik tradycyjnych takich jak serigrafia (sitodruk) oraz druk offsetowy, gdzie ze względu na wysokie koszty rozpoczęcia procesu drukowania artysta jest zmuszony do realizacji większego nakładu (np. 50 czy 100 egz.). Wykorzystując tę zaletę wydruków cyfrowych artysta może zaoferować reprodukcje danego obrazu w wielu rozmiarach oferując je w różnych cenach. Zaleca się aby wykonać przynajmniej jeden egzemplarz autorski na wybranym podłożu, aby mieć świadomość jak wygląda ostateczny rezultat..
Czy inkografia to to samo co Giclée?
W Polsce z racji na fakt, że pojęcie „giclée” nie zaistniało w świadomości miłośników sztuki, pojawił się w obiegu termin „inkografia”, który swoją nazwą miał za zadanie nawiązywać do takich technik jak serigrafia (odbitki wykonywane w technice sitodruku),, fotografia (proces fotochemiczny), litografia (druk wklęsły). Jako jedna z pierwszych ten termin używała DESA Unicum w przypadku sprzedaży reprodukcji prac artystów wykonanych w technice druku giclée. Nie jest on niestety rozpowszechniony poza granicami naszego kraju, dlatego pojęcie giclée należy uznać za bardziej uniwersalne i oddające charakter reprodukcji kolekcjonerskiej.